groeiplaats – Huib Sneep

Statistische groeiplaatsanalyse kadebomen

Onderzoek naar problemen bij kadebomen in opdracht van een Gemeente.

Langs een kade waren in 2015 ruim 50 Iepen geplant, op een groeiplaats die niet ontworpen bleek voor dit type bomen: binnen drie jaar ontstond er op meer dan tien plaatsen opdruk van de bestrating door wortels.

Ook was er een flink verschil in de groei te zien tussen de bomen. Was de stamomvang bij aanplant bij allemaal 20-25 centimeter, vijf jaar later was de omtrek van de dikste boom 63 centimeter en van de dunste nog 32 centimeter.

Aan mij werd gevraagd om een groeiplaatsonderzoek uit te voeren waarin duidelijk zou worden waarom de groei zo sterk verschilde en waarom er zo snel al opdruk van de verharding ontstaan was.

Het bleken lastig te beantwoorden vragen, omdat er meerdere typen groeiplaatsen op deze locatie waren. De kadehoogte verschilde bijvoorbeeld sterk: gemiddeld was het hoogteverschil tussen stamvoet en waterpeil 123 centimeter, variërend van 79 centimeter tot 154 centimeter boven het wateroppervlak.

Maar: door de inzet van statistische analysetechnieken lukte het wel om een duidelijk antwoord te vinden!

Zo bleek uit een enkelvoudige regressie tussen de stamomtrek en de hoogte van de stamvoet ten opzichte van de waterstand, dat een boom bij elke 10 centimeter méér afstand tot het wateroppervlak, maar liefst 2,5 centimeter meer stamomtrek had (significant).

Een tweede significante relatie bleek tussen de stamomtrek en de aanwezigheid van een zware betonband nabij de stamvoet.

De Engelandreis, najaar 2016

Op donderdagochtend 15 september, vroeg in de ochtend gingen 15 noten (leden van het genootschap van ‘de Zilveren Boom’, red.) onder leiding van Huib op studiereis naar Zuid-Oost Engeland. “Ik ben het nog aan het verwerken”, schrijft een van de deelnemers na terugkomst. “De majestueuze bomen, de natuurkracht van regeneratie, de adembenemende landschappen, de opspringende herten, de wilde nachten, de bloeddorstige honden, de grote pinten etc. Het was niet normaal, nee het was SUPER….”

Een ander reflecteerde: “Na een zeer indrukwekkende reis door een gedeelte van het zuiden van Engeland, ben ik er bewust van geworden dat wij maar kleine nietige mannetjes zijn tegenover de grote bomen die een lang leven afdwingen in de natuur! […] Geweldig om dat te zien, en te luisteren in de stilte waar deze overleveraars staan te genieten van hun weidse uitzicht.”

Lees hier het verslag, en wees voorbereid om na het lezen, onherroepelijk mee te willen op de volgende tocht. Lees verder “De Engelandreis, najaar 2016”

Renovatie Lange Haven Schiedam

De Lange Haven in Schiedam is een historische gracht in het centrum van de stad waarlangs 90 lindebomen staan. Ze zijn tussen de 50 en 90 jaar oud en zeer beeldbepalend. Samen met de historische grachtenpanden vormen zij het prachtige decor van het oude Schiedam.

In 2012 bleek plotseling uit onderzoek van de gemeente dat de kademuren in zeer slechte staat waren. Instortingsgevaar dreigde en de kade werd acuut gesloten voor zwaar verkeer.

Na diverse aanvullende onderzoeken werd een aantal partijen gevraagd om een voorstel in te dienen voor de renovatie van de Lange Haven. Een van die partijen was Boskalis Nederland BV, een wereldspeler op het gebied van weg- en waterbouw.

De gemeente Schiedam, de opdrachtgever, had een belangrijk element in het programma van eisen: zoveel mogelijk bomen sparen. Normaal worden bij dergelijke grote renovaties standaard alle bomen verwijderd. Boskalis dacht dat het inzetten van boomtechnisch advies en omgevingskennis een goede zet was, om aan die eis te voldoen.

Boskalis had mijn naam her en der gehoord, en schakelde mij in. Zo werd ik onderdeel van het ontwerpteam en is samen met constructeurs een techniek ontwikkeld om de kademuur weer voor honderd jaar veilig te maken, met behoud van vrijwel álle bomen en betere groeiplaatsen.

Gezamenlijk is een techniek ontwikkeld om de kademuur weer voor honderd jaar veilig te maken, met behoud van vrijwel álle bomen en betere groeiplaatsen.

Ze worden niet alleen gespaard, de groeiplaats van de bomen wordt er zelfs beter van. Zo’n duizend kuub bomengranulaat verwerken we in hun wortelomgeving en er worden permanente beluchtingssystemen aangebracht. In de toekomst kan hiermee gemakkelijk aanvullende bemesting worden gegeven. Met dit unieke voorstel won Boskalis de aanbesteding, werd besloten om samen verder te gaan met de realisatie van het project en startte een periode van voorbereiding.

Bij een kwart van de bomen is aan de hand van graafonderzoek de bomenkwaliteit en ligging van de hoofdwortels geïnventariseerd. Ook heb ik een flora- en fauna onderzoek uitgevoerd naar de beschermde muurplanten, die in de uitvoeringsfase met houten frames beschermd worden.

Tijdens de gehele renovatie werkt een ploeg ‘bomenwachters’ uit mijn netwerk mee (zie foto’s). Hun aanwezigheid geeft de opdrachtgever een garantie dat de bomen de renovatie goed zullen doorstaan. Ook wordt de collectie nog uitgebreid met de aanplant van vijf volwassen bomen. Opdat de komende jaren weer vele mensen van deze toeristische trekpleister zullen genieten.

Bomenwachter Elwin van Kan aan het werk
Bomenwachter Thijs Coers aan het werk
Groeiplaatsonderzoek Lange Haven Schiedam
Lange Haven Schiedam na renovatie

Over Greenwave Systems

Vanuit mijn fascinatie voor groeiplaatsen stelde ik mijzelf – ergens in 2009 – de vraag ‘hoe kun je een plant aan een muur op natuurlijke wijze laten groeien?’ Veel systemen voor gevelgroen zijn afhankelijk van intensieve zorg en een hoop technische voorzieningen. Bijvoorbeeld een gecomputeriseerd watersysteem, afvoersysteem, kunstmestdoseringssystemen. Ik dacht: ook zonder al die voorzieningen moet dat kunnen. Ik ging dus op zoek naar een manier om zo’n verticale tuin te maken, die op natuurlijke wijze groeit en zich ontwikkelt.

Heel nuttig in die zoektocht was mijn ervaring met bonsaibomen als hobby. Die staat in een relatief kleine hoeveelheid grond waar hij zich in redt en waarin hij bovendien heel oud kan worden. Een andere inspiratiebron waren planten die in rotswanden groeien, bijvoorbeeld op Mallorca.

Ik kwam uit op een systeem van slechts vier componenten: een muurbeugel, draaggoot, plantenmodule (‘de bak’) en een groeimedium (‘de grond’). Als materiaal ging ik op zoek naar een recyclebaar, optimaal duurzaam kunststof. Met deze componenten is een volledig modulair systeem in elke gewenste grootte mogelijk.

Na diverse prototypes was Greenwave 4.0 het resultaat. Er zijn een aantal proefwanden gemaakt op hele ‘slechte’ plekken, om te kunnen testen onder slechte omstandigheden. Donker en met veel wind bijvoorbeeld. In de winter van 2011 was het op 15 maart nog -17 op een van die testlocaties. Ook het andere uiterste werd getest door midden in de zomer, vier weken de watervoorziening uit te schakelen. Met de kennis uit die testen is het huidige assortiment aan planten voor in de Greenwave-modules samengesteld.

Tal van onaantrekkelijke plaatsen heb ik met Greenwave Systems inmiddels levend en groen gemaakt. Nieuwsgierig naar de projecten of technische aspecten? Bekijk de website van Greenwave Systems.