HuibSneep – Huib Sneep

Biomechanica op z’n mooist #2

In hetzelfde natte bosje nabij Purmerend staat een opvallende Fladderiep (Ulmus laevis). Hij kan zich op heel verschillende bodems aanpassen: van de heuvels van Zuid Limburg tot de moerasgrond van West Nederland. Dat laatste zie je hier! Om te blijven ‘drijven’ op de drassige bodem en overeind te blijven in de wind, maakt deze boom extreem breed uitstaande wortel-aanzetten. Een soort parasol-voet. Pas op een afstand van 2 meter uit de stam, gaan de wortels de grond in.

Daarnaast zie je hier ook de biomechanica die de Es in het vorige bericht toont. De dragende wortels lopen zichtbaar dikker door tot aan de eerste zijtakken in het stamhout. En tussen twee wortels in, is het hout zichtbaar verdiept: daar waar geen spanning is, is ook minder hout nodig.

Iepziekte

Veel Iepen in Nederland zijn overigens gevoelig voor iepziekte, deze soort niet. Hij blijkt in de praktijk namelijk een hoge resistentie tegen de ziekte te hebben. In het laboratorium is hij er heel gevoelig voor wanneer de schimmel op de boom wordt aangebracht. Maar in het veld dus niet.

Hoe kan dat? De Iepenspintkever, die de schimmel overbrengt door aan het spinthout van de boom te knagen, vindt deze boom niet aantrekkelijk en vliegt hem voorbij. Als de kever de boom niet bezoekt, wordt hij niet ziek. Dit wordt veldresistentie genoemd.

Biomechanica op z’n mooist #1

Tijdens een van de vele onderzoeken kwam ik deze Es tegen die een wortel van een Zachte Berk stevig te pakken heeft. Ze staan in een nat natuurbosje aan de Noordkant van Purmerend. Om zichzelf te stabiliseren heeft deze Essen-zaailing de wortel vastgepakt.

De overeenkomst tussen een mensenhand die iets vastpakt en deze boom, is voor mij heel treffend. Bij beiden is het namelijk zo dat groei plaatsvindt op basis van spanning: waar veel spanning is, is groei. Ofwel waar de meeste kracht komt, zie je de dikte toenemen. En net als bij een hand, zie je een dunner stukje tussen de ‘duim’ en de ‘wijsvinger’, want daar komt geen kracht.

Dit principe geldt overal in de natuur, bijvoorbeeld ook bij bladeren met hun nerven. In de wetenschap is dit bekend als ‘het axioma van de gelijkblijvende spanning’.

Even verderop stond overigens een enorme Fladderiep die óók een mooie mechanische oplossing bedacht heeft. Lees hier meer.

Wetenschappelijk onderzoek Naturalis ‘Hidden Biodiversity’

In een breed consortium van o.a. Universiteiten, wetenschappelijke organisaties en bedrijven werkt Huib de komende jaren mee aan een onderzoek naar verborgen biodiversteit in de stedelijke omgeving. Diertjes, sporen van paddestoelen, planten, bacteriën en meer, die zo klein en onopvallend zijn dat niemand ze waarneemt. Het onderzoek wordt geleid door het Leidse museum en centrum voor biodiversiteit Naturalis.

“Ik denk dat er een veel grotere diversiteit aan natuur in de stad is dan mensen vaak zien. Denk aan het bodemleven, maar ook wat er leeft in verticale tuinen en groene wanden”, zegt Huib. “Er wordt wel naar specifieke soorten gezocht, maar nog nooit zo breed gekeken welke natuur er in de stad is, vanuit een groot scala aan vakgebieden en op onverwachte plaatsen.” Hij vindt het ook leuk dat hiermee zijn kennis en ervaring van 40 jaar in het vakgebied, wordt gedeeld en vastgelegd.

Het onderzoek is gestart in 2022 en gebeurt onder leiding van de hoofdonderzoeker van Naturalis, dr. Michael Stech. Het onderzoek loopt vier jaar. Vijf werkgroepen met elk een diversiteit aan vakgebieden gaan met verschillende subvragen aan de slag, met diverse onderzoeksmethodes.

Lees meer over de partners en onderzoeksopzet op de website van Naturalis.

Breytenbachplataan kan er wéér 20 jaar tegenaan

Eind jaren negentig was de monumentale Plataan aan de Rotterdamse Westersingel in droevige conditie. Omdat zijn standplaats, de Westersingel, moest worden opgeknapt vanwege Rotterdam Culturele Hoofdstad 2021, was het de vraag of hij niet maar beter kon worden vervangen. Hij was in de ogen van velen oud, afgetakeld en óp. Ook was enorme Plataan in de loop der jaren meters weggezakt in de drassige grond. Hij had nog maar 30 centimeter ‘droge’ grond om in te wortelen.

Toch geloofde Huib nog in de toekomst van de boom.

In natuurlijke groeiplaatsen (Zuid Frankrijk, Mallorca, Colorado) zag Huib dat Platanen langs rivieren groeien, waar zowel erosie (wegspoelen van grond) als depositie (grond die op de kluit komt) plaatsvindt. In tegenstelling tot de meeste bomen – die doodgaan als je ze een laag grond op de voeten gooit – kunnen Platanen juist een kick krijgen van grondophoging.

Zijn advies werd uitgevoerd: rond 2000 kreeg de Plataan in drie fasen totaal 75 centimeter grond op zijn kluit erbij. Opvallend: binnen acht weken was een laag van 25 centimeter al volgegroeid met nieuwe wortels. In 2001 stond hij stralend en vol in blad op de gerenoveerde singel!

In 2019 adopteerde Bomenwacht de boom, en doneerde 15 duizend euro om de boom wederom ‘op te hogen’. Dat is 2021 gebeurd en wederom is het resultaat geweldig. En dat voor een boom die 20 jaar geleden ten dode opgeschreven leek.

Meer over deze monumentale boom op monumentaltrees.com

Centrale Bibliotheek Alphen a/d Rijn – 2020

In mei 2017 werd Huib Sneep met zijn bedrijf Greenwave Systems dat groene wanden maakt, betrokken bij het ontwerp voor een nieuwe Bibliotheek van Alphen aan den Rijn. Dit resulteerde vier jaar later in twee prachtige groene gevels en een enorme, weelderige patio-tuin.

De weelderige patio ontworpen door Huib Sneep, is het hart van de parkeergarage. De tuin van 160 vierkante meter bevindt zich op het dak van de nieuwe bibliotheek.

In mei 2020 werd het groen aangelegd, en sinds die tijd onderhoudt Huib de patio. Een jaar na aanleg is de daktuin al in volle groei en bloei. Ook midden in de winter, in december 2022 is het een groene oase. Architect Common Affairs uit Amsterdam spreekt vol lof over de “weelderige binnentuin” die er volgens hen “geweldig uitziet”.

Lees meer over de groene gevels van de Bibliotheek op www.greenwavesystems.nl

Methode Ruyten: ontworpen natuur

Een methode waarvan Huib graag zou zien dat die in Nederland veel meer wordt toegepast is de methode Ruyten. Omdat hij binnen korte periode tot een verrassend, natuurlijk groenbeeld leidt.

Frits Ruyten is de bedenker van de Integrale Beplantingsmethode Ruyten. Hij is hierop in 2006 gepromoveerd en publiceerde daarbij zijn boek.

Wat is er bijzonder aan deze methode? Normaal wordt er met ‘bosplantsoen’ (jonge struikjes van 60 tot 100 centimeter hoog) veel en dicht op elkaar geplant. Je laat die een paar jaar groeien en haalt er elke paar jaar een flink deel uit. Het blijven daardoor relatief kale, lange planten die altijd dicht tegen elkaar hebben gestaan. Als er niet goed gedund en beheerd wordt, blijft het zelfs een armetierig bosje zonder begroeiing op de grond.

Zijn methode is dat je direct op ‘eindafstand’ plant en gebruik maakt van grote, solitaire bomen en struiken Daarna laat je ze in hun natuurlijk vorm uitgroeien. Het ontwerp wordt gemaakt met een ‘beplantingsfilm’, waarin de groei van de gewenste bomen voor de komende 10, 20 en 30 jaar geprojecteerd wordt.

Het openbare park Prins Bernhardbos in Hoofddorp is door Ruyten ontworpen en volgens deze methode aangelegd. 15 jaar geleden was het nog een kale kleipolder, nu oogt het als een prachtig natuurgebied.

Je ziet het direct, het park is net een tentoonstelling van weelderige natuur. Alles zo ontworpen dat iedere individuele boom en plant optimaal, prachtig tot z’n recht komt. Daarom heb ik er onder meer voor gezorgd dat de nieuwe groenaanleg langs de A4 in Vlaardingen, ook volgens deze methode gaat gebeuren.

Lees meer over de methode in dit artikel van vakblad Boomzorg.

Onderzoek schade landbouwgif – 2021

In opdracht van een particuliere partij in Zuid Holland voerde Huib Sneep een onderzoek uit naar de effecten van bodemherbiciden die in de aardappelteelt gebruikt worden, op planten en struiken in de omgeving. Het onderzoek liep gedurende drie zomers (2019, 2020 en 2021).

De tuin van de opdrachtgever grenst aan een aardappelakker, waar een mix van diverse bodemherbiciden werd gespoten. De herbiciden werden toegepast (onder de volgens de teler ideale omstandigheden), in de periode tussen het planten van de pootaardappelen en het verschijnen van de eerste bladeren. De bewoners was het opgevallen dat daarna allerlei verschillende bomen, struiken en planten in hun tuin afwijkingen vertoonden of dood gingen.

Een kersenboom met ernstige bladverkleuring

Het doel van het onderzoek was: vaststellen of de schade inderdaad te wijten is aan het middelengebruik en zo ja, hoeveel de schade bedraagt. De uitkomst van het onderzoek is dat dit inderdaad het geval was. De schade is aan de hand van het rapport afgehandeld tussen de teler en de particulier.

Opvallend: waar sommige struiken uiteindelijk bezweken door de schade (kornoelje, gelderse roos, kersenboom en hazelaar) trokken anderen weer helemaal bij nadat het spuiten op de naastgelegen akker gestopt was. De verschijnselen zijn bij de meeste andere struiken en bij de bomen langzaam weer verdwenen.

Kademuren Kolksluis Spaarndam – 2021

In september 2021 is het Hoogheemraadschap Rijnland begonnen met renovatie van de Kolksluis in Spaarndam. Het is de oudste nog werkende sluis van Europa. Het was nodig ook, want de laatste opknapbeurt van de kademuren was in 1927. Ze moeten vervangen worden, waarbij zeven kastanjebomen op de kademuren moeten wijken. Er komen lindes voor in de plaats.

Eerst was het doel om de kastanjes op de kade te handhaven, maar na onderzoek bleken de bomen al in slechte staat. De aanpak van de kademuren zou hen nog verder belasten. In samenwerking met de buurt en de lokale actiegroepen is een nieuw plan gemaakt. Iedereen is het erover eens geworden dat we de bomen niet koste wat het kost handhaven, maar investeren in nieuwe bomen.

De nieuwe lindes zijn bij aanplant 7 meter hoog en hebben een stamomvang van 45-50 cm. Ze krijgen grote, beplante boomspiegels van 3 bij 3 meter.

En een – door Huib Sneep ontworpen – optimale groeiplaats binnen de constructie van de kademuren. Met bomenzand, een goede drainage en humusrijke grond rond de kluit.

In december 2022 is het werk afgerond en zijn de nieuwe bomen geplant. Het zijn drie Krimlinden en vier Winterlinden. Omdat de bloeitijd van deze twee soorten precies na elkaar ligt is er daardoor ’s zomers ruim vier weken lang nectar voor de bijen beschikbaar.

Anne Frankboom in Schiedam – 2017

In 2010 kwam op initiatief van raadslid Frans Hamerslag en wethouder Ad Hekman een jonge nazaat van de Anne Frank-boom naar Schiedam. Het boompje is jarenlang door Huib Sneep opgekweekt en in 2017 in het Schiedamse stadspark De Plantage geplant.

Het is een zaailing van de Amsterdamse boom waarop Anne Frank uitkeek terwijl zij ondergedoken zat in het Achterhuis van juli 1942 tot augustus 1944. Ze schreef meermaals in haar dagboek over de boom die ze vanuit het zolderraam kon zien. In augustus 2010 is die boom, een witte paardekastanje, omgewaaid.

Maar de Anne Frank Stichting had het initiatief genomen om honderd kastanjes te rapen, te laten kiemen en als jonge zaailingen te verkopen. Om ze over de hele wereld te verspreiden als herinnering aan de vervolging van Joden en andere minderheidsgroepen in de WOII.

En zo kocht Schiedam er één, een jonge twijg van 40 centimeter die de wethouder en het raadslid samen ophaalden in Amsterdam. Het stadsbestuur zocht vervolgens een plek om hem veilig te laten opkweken, en zo kwam de zaailing in een grote pot in de tuin van Huib Sneep te staan.

De jonge Anne Frankboom groeide voorspoedig. In 2017, toen de Plantage 250 jaar bestond, is de boom in De Plantage geplant. Dat deed Burgemeester Lamers samen met twee schoolkinderen, in aanwezigheid van vele Schiedammers en mensen van de Anne Frank Stichting.

De boom heeft een bijzondere boombeschermkrans met daarin de kernwoorden ‘Vrijheid’ en ‘Verbondenheid’ en ‘de boom die alles zag’. Die woorden zijn geselecteerd door buurtbewoners die in samenwerking met de gemeente en ontwerper Paul de Graaf de Cortenstalen krans ontworpen hebben.

In de poten van de beschermkrans is bovendien een van de populairste ‘Geocaches’ van de regio verstopt. Jaarlijks begeleidt Huib de boom nog met snoeien en onderhoud.

Prachtboom: de Beuk bij Voorlinden

Bovenop het duin aan de rand van het bos achter Museum Voorlinden staat een zeer bijzondere beuk. Met een stamomtrek van 5,6 meter is hij echt een zware jongen.

Heel zijn lange leven (vermoedelijk zo’n 250 jaar) is de boom blootgesteld aan heftige zeewind en daardoor heeft hij een heel korte stam ontwikkeld. Ook blies de wind veel zand de helling af, waardoor zijn fenomenale wortelgestel zo mooi zichtbaar is geworden. Leuk detail: let op de prachtige driehoekvorm waarin de wortels vergroeid zijn. Pure mechanica!

Even verderop, op het landgoed Meijendel, staat nog een bijzonder fraaie beuken-groep, die zelfs een complete wortelplaat gevormd heeft. Ook zichtbaar door de erosie van de duintop waar hij op staan. Ga er maar eens naar op zoek, en laat het me weten als je deze bijzondere exemplaren gevonden hebt! 🙂