Inspiratie – Huib Sneep

Biomechanica op z’n mooist #2

In hetzelfde natte bosje nabij Purmerend staat een opvallende Fladderiep (Ulmus laevis). Hij kan zich op heel verschillende bodems aanpassen: van de heuvels van Zuid Limburg tot de moerasgrond van West Nederland. Dat laatste zie je hier! Om te blijven ‘drijven’ op de drassige bodem en overeind te blijven in de wind, maakt deze boom extreem breed uitstaande wortel-aanzetten. Een soort parasol-voet. Pas op een afstand van 2 meter uit de stam, gaan de wortels de grond in.

Daarnaast zie je hier ook de biomechanica die de Es in het vorige bericht toont. De dragende wortels lopen zichtbaar dikker door tot aan de eerste zijtakken in het stamhout. En tussen twee wortels in, is het hout zichtbaar verdiept: daar waar geen spanning is, is ook minder hout nodig.

Iepziekte

Veel Iepen in Nederland zijn overigens gevoelig voor iepziekte, deze soort niet. Hij blijkt in de praktijk namelijk een hoge resistentie tegen de ziekte te hebben. In het laboratorium is hij er heel gevoelig voor wanneer de schimmel op de boom wordt aangebracht. Maar in het veld dus niet.

Hoe kan dat? De Iepenspintkever, die de schimmel overbrengt door aan het spinthout van de boom te knagen, vindt deze boom niet aantrekkelijk en vliegt hem voorbij. Als de kever de boom niet bezoekt, wordt hij niet ziek. Dit wordt veldresistentie genoemd.

Biomechanica op z’n mooist #1

Tijdens een van de vele onderzoeken kwam ik deze Es tegen die een wortel van een Zachte Berk stevig te pakken heeft. Ze staan in een nat natuurbosje aan de Noordkant van Purmerend. Om zichzelf te stabiliseren heeft deze Essen-zaailing de wortel vastgepakt.

De overeenkomst tussen een mensenhand die iets vastpakt en deze boom, is voor mij heel treffend. Bij beiden is het namelijk zo dat groei plaatsvindt op basis van spanning: waar veel spanning is, is groei. Ofwel waar de meeste kracht komt, zie je de dikte toenemen. En net als bij een hand, zie je een dunner stukje tussen de ‘duim’ en de ‘wijsvinger’, want daar komt geen kracht.

Dit principe geldt overal in de natuur, bijvoorbeeld ook bij bladeren met hun nerven. In de wetenschap is dit bekend als ‘het axioma van de gelijkblijvende spanning’.

Even verderop stond overigens een enorme Fladderiep die óók een mooie mechanische oplossing bedacht heeft. Lees hier meer.

Breytenbachplataan kan er wéér 20 jaar tegenaan

Eind jaren negentig was de monumentale Plataan aan de Rotterdamse Westersingel in droevige conditie. Omdat zijn standplaats, de Westersingel, moest worden opgeknapt vanwege Rotterdam Culturele Hoofdstad 2021, was het de vraag of hij niet maar beter kon worden vervangen. Hij was in de ogen van velen oud, afgetakeld en óp. Ook was enorme Plataan in de loop der jaren meters weggezakt in de drassige grond. Hij had nog maar 30 centimeter ‘droge’ grond om in te wortelen.

Toch geloofde Huib nog in de toekomst van de boom.

In natuurlijke groeiplaatsen (Zuid Frankrijk, Mallorca, Colorado) zag Huib dat Platanen langs rivieren groeien, waar zowel erosie (wegspoelen van grond) als depositie (grond die op de kluit komt) plaatsvindt. In tegenstelling tot de meeste bomen – die doodgaan als je ze een laag grond op de voeten gooit – kunnen Platanen juist een kick krijgen van grondophoging.

Zijn advies werd uitgevoerd: rond 2000 kreeg de Plataan in drie fasen totaal 75 centimeter grond op zijn kluit erbij. Opvallend: binnen acht weken was een laag van 25 centimeter al volgegroeid met nieuwe wortels. In 2001 stond hij stralend en vol in blad op de gerenoveerde singel!

In 2019 adopteerde Bomenwacht de boom, en doneerde 15 duizend euro om de boom wederom ‘op te hogen’. Dat is 2021 gebeurd en wederom is het resultaat geweldig. En dat voor een boom die 20 jaar geleden ten dode opgeschreven leek.

Meer over deze monumentale boom op monumentaltrees.com

Methode Ruyten: ontworpen natuur

Een methode waarvan Huib graag zou zien dat die in Nederland veel meer wordt toegepast is de methode Ruyten. Omdat hij binnen korte periode tot een verrassend, natuurlijk groenbeeld leidt.

Frits Ruyten is de bedenker van de Integrale Beplantingsmethode Ruyten. Hij is hierop in 2006 gepromoveerd en publiceerde daarbij zijn boek.

Wat is er bijzonder aan deze methode? Normaal wordt er met ‘bosplantsoen’ (jonge struikjes van 60 tot 100 centimeter hoog) veel en dicht op elkaar geplant. Je laat die een paar jaar groeien en haalt er elke paar jaar een flink deel uit. Het blijven daardoor relatief kale, lange planten die altijd dicht tegen elkaar hebben gestaan. Als er niet goed gedund en beheerd wordt, blijft het zelfs een armetierig bosje zonder begroeiing op de grond.

Zijn methode is dat je direct op ‘eindafstand’ plant en gebruik maakt van grote, solitaire bomen en struiken Daarna laat je ze in hun natuurlijk vorm uitgroeien. Het ontwerp wordt gemaakt met een ‘beplantingsfilm’, waarin de groei van de gewenste bomen voor de komende 10, 20 en 30 jaar geprojecteerd wordt.

Het openbare park Prins Bernhardbos in Hoofddorp is door Ruyten ontworpen en volgens deze methode aangelegd. 15 jaar geleden was het nog een kale kleipolder, nu oogt het als een prachtig natuurgebied.

Je ziet het direct, het park is net een tentoonstelling van weelderige natuur. Alles zo ontworpen dat iedere individuele boom en plant optimaal, prachtig tot z’n recht komt. Daarom heb ik er onder meer voor gezorgd dat de nieuwe groenaanleg langs de A4 in Vlaardingen, ook volgens deze methode gaat gebeuren.

Lees meer over de methode in dit artikel van vakblad Boomzorg.

Prachtboom: de Beuk bij Voorlinden

Bovenop het duin aan de rand van het bos achter Museum Voorlinden staat een zeer bijzondere beuk. Met een stamomtrek van 5,6 meter is hij echt een zware jongen.

Heel zijn lange leven (vermoedelijk zo’n 250 jaar) is de boom blootgesteld aan heftige zeewind en daardoor heeft hij een heel korte stam ontwikkeld. Ook blies de wind veel zand de helling af, waardoor zijn fenomenale wortelgestel zo mooi zichtbaar is geworden. Leuk detail: let op de prachtige driehoekvorm waarin de wortels vergroeid zijn. Pure mechanica!

Even verderop, op het landgoed Meijendel, staat nog een bijzonder fraaie beuken-groep, die zelfs een complete wortelplaat gevormd heeft. Ook zichtbaar door de erosie van de duintop waar hij op staan. Ga er maar eens naar op zoek, en laat het me weten als je deze bijzondere exemplaren gevonden hebt! 🙂